Aktualności

Zasadniczo, w codziennej praktyce gospodarczej, każdy z podatników w mniejszym lub większym zakresie zdaje sobie sprawę z istnienia takich rodzajów procedur jak: kontrola podatkowa, kontrola celno-skarbowa, czy też czynności sprawdzające. Na powyższym nie kończą się jednak uprawnienia organów podatkowych do weryfikacji należytego wypełniania obowiązków przez podatników. W dzisiejszym artykule przeanalizowane zostanie zagadnienie tzw. nabycia sprawdzającego obowiązującego w ramach przepisów ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej od 1 stycznia 2022 r.

Nabycie sprawdzające, uregulowane w art. 94k - 94x ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej to w zasadzie rodzaj kontroli polegający na nabyciu przez sprawdzającego (np. funkcjonariusza urzędu celno-skarbowego) towarów lub usług w celu sprawdzenia wywiązywania się przez sprawdzanego z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego, w zakresie:

1) ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej;

2) wydawania nabywcy paragonu fiskalnego

Mając na względzie powyższy zakres nabycia sprawdzającego, kontrola dotyczy w tym przypadku podatników dokonujących sprzedaży towarów lub usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Zgodnie bowiem z art. 111 ust. 1 i  ust. 3a pkt 1 lit. a i b ustawy o VAT:

- Podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących;

- Podatnicy prowadzący ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących są obowiązani: wystawić i wydać nabywcy paragon fiskalny lub fakturę z każdej sprzedaży w postaci papierowej lub za zgodą nabywcy, w postaci elektronicznej, przesyłając ten dokument w sposób z nim uzgodniony, w tym przy użyciu systemu teleinformatycznego Szefa Krajowej Administracji Skarbowej pośredniczącego przy wydawaniu paragonów fiskalnych w postaci elektronicznej nabywcy, bez konieczności podawania jego danych osobowych.

Warto zaznaczyć, że naruszenie przez podatnika ww. obowiązków naraża go na odpowiedzialność z art. 62 § 4 Kodeksu karnego skarbowego, zgodnie z którym, karze określonej w § 1 (t.j. grzywna do 180 stawek dziennych) podlega także ten, kto wbrew przepisom ustawy dokona sprzedaży z pominięciem kasy rejestrującej albo nie wyda dokumentu z kasy rejestrującej, stwierdzającego dokonanie sprzedaży.

 

Zgodnie z przepisami ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej podmiotem sprawdzającym (dokonującym nabycia sprawdzającego) może być:

1. osoba zatrudniona w jednostce organizacyjnej Krajowej Administracji Skarbowej wykonująca czynności służbowe w urzędzie skarbowym albo w urzędzie celno-skarbowym lub podległym oddziale celnym (por. art. 94l pkt 2 lit. a oraz art. 36 ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej);

2. funkcjonariusz pełniący służbę w urzędzie celno-skarbowym lub podległym oddziale celnym (por. art. 94l pkt 2 lit. b oraz art. 36 ust. 1 pkt 5 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej).

            Określone powyżej osoby będą dokonywać nabycia sprawdzającego na podstawie legitymacji służbowej oraz stałego upoważnienia udzielonego przez naczelnika urzędu skarbowego albo naczelnika urzędu celno-skarbowego (art. 94m ustawy o KAS).

           Nabycie sprawdzające charakteryzuje się brakiem ograniczeń terytorialnych w zakresie działania organów podatkowych. Zgodnie z art. 94v ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej: „Naczelnik urzędu skarbowego i naczelnik urzędu celno-skarbowego może dokonywać nabycia sprawdzającego na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”. Oprócz tego do nabycia sprawdzającego nie znajdują zastosowania przepisy rozdziału 5 z ustawy Prawo przedsiębiorców regulujące ograniczenia kontroli w działalności gospodarczej.

Nabycie sprawdzające zawsze jest wykonywane w miejscu sprzedaży towarów lub świadczenia usług przez sprawdzanego.

            Czynności związane z nabyciem sprawdzającym można podzielić na dwie fazy. I tak w pierwszej kolejności sprawdzający inicjuje przeprowadzenie ze sprawdzanym podatnikiem transakcji kupna towarów lub usług, weryfikuje czy w trakcie transakcji podatnik zrealizował ciążące na nim obowiązki ewidencyjne związane z zastosowaniem kasy rejestrującej oraz czy wydał w tym przypadku paragon fiskalny. W fazie drugiej nabycia sprawdzającego, następującej niezwłocznie po nabyciu towarów lub usług od sprawdzanego, sprawdzający:

1) okazuje sprawdzanemu legitymację służbową;

2) informuje sprawdzanego o dokonaniu nabycia sprawdzającego;

3)  poucza sprawdzanego o jego prawach i obowiązkach.

Na żądanie sprawdzanego sprawdzający okazuje również stałe upoważnienie do dokonywania nabycia sprawdzającego.

W sytuacji gdy przedmiotem nabycia sprawdzającego był towar - jest on niezwłocznie zwracany sprawdzanemu wraz z paragonem fiskalnym (jeżeli ten został wydany) dokumentującym jego sprzedaż. Może jednak dojść do sytuacji, w której towar nie będzie zwracany sprawdzanemu, z uwagi na jego rodzaj lub szczególne właściwości uniemożliwiające ponowną sprzedaż. Podobnie zwrotowi nie będzie podlegać towar będący dowodem popełnienia przestępstwa, przestępstwa skarbowego, wykroczenia lub wykroczenia skarbowego, podlegający zatrzymaniu lub dokonaniu zajęcia albo zabezpieczenia na podstawie odrębnych przepisów.

Natomiast gdy przedmiotem nabycia sprawdzającego była usługa - nie podlega ona zwrotowi (art.94q ust. 1 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej). W przypadku gdy usługa, za którą sprawdzający zapłacił, nie została wykonana, sprawdzany jest obowiązany do zwrotu otrzymanej zapłaty.

Jeżeli w toku nabycia sprawdzającego nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej lub wydawania nabywcy paragonu fiskalnego sprawdzający ogranicza się wyłącznie do sporządzenia notatki służbowej z nabycia sprawdzającego, w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach – jedna dla sprawdzanego.

W sytuacji, gdy w toku nabycia sprawdzającego dojdzie jednak do naruszeń w ww. zakresie lub wystąpią inne sytuacje określone w art. 94t ust. 1 pkt 2-3 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (np. sprawdzany odmówi przyjęcia zwracanego towaru), z nabycia sprawdzającego sporządzany jest protokół.

 

Autor:

Tomasz Manterys- radca prawny w Kancelarii Radców Prawnych Primo Lege